تصور کنید در آخرین ماه تابستان و پیش از بازگشایی مدارس فرزندانت‌تان، تدارک سفر به شهرهای شمالی را دیده و راهی سفر شده‌اید، در رویای سفری شد هستید که ناگهان ترافیک ۲۹ کیلومتری محور قزوین-رشت شما را به دام می‌اندازد. ساعاتی که می‌توانست به شادی تعطیلات بدل شود، به معطلی هشت تا ۱۲ ساعته، مصرف بی‌رویه بنزین و خستگی روحی تبدیل می‌شود.

به گزارش بازار اصناف آنلاین به نقل از صنایع خودرو: مسعود پورباقی| این سناریو، که هزاران مسافر در روزهای اخیر تجربه کرده‌تاند، حالا با شایعاتی جنجالی گره خورده: آیا زیتون‌فروشان رودبار، با ایجاد تصادف‌های ساختگی، عمداً ترافیک را تشدید کرده‌اند تا مسافران خسته، به مغازه‌هایشان سر بزنند؟ پلیس راه این ادعاها را قاطعانه رد کرده، اما سؤال اصلی همچنان پا برجاست، اینکه چرا این جاده، سال‌هاست به گلوگاهی نفس‌گیر و خسته‌کننده برای مسافران تبدیل شده است؟

شایعه، طنز تا انتقاد عمومی

در پیک تعطیلات، پست‌های شبکه اجتماعی X یا همان توییتر سابق، پر شد از روایت‌های طنزآمیز و به نوعی خشمگینانه. یکی از کاربران، زیتون‌فروشان رودبار را «متحدترین صنف تاریخ معاصر ایران» خواند که بسیاری از ایرانیان را معطل خود کرده‌اند، و ادعا کرد ترافیک اخیر نتیجه تصادف‌های ساختگی برای فروش بیشتر زیتون و کلوچه است.

پست دیگری، با تصویری از صف طولانی خودروها، این گروه را به «مافیا» تشبیه کرد که هیچ کس حریف آن نشده است و تأکید کرد که کسی اراده حل مشکل را ندارد.

این پست‌ها، که برخی بیش از چند هزار لایک و صدها بازنشر دریافت کردند، بازتابی از خستگی تعداد بالایی از مسافران نه تنها در تعطیلات پایانی شهریور بلکه در دیگر ایام تعطیل از جمله برخی از روزهای تعطیلات نوروز بوده است، مصرف بنزین فزاینده که گفته می‌شود ترافیک میزان مصرف این سوخت را تا ۳۰ درصد بیشتر در ترافیک سنگین افزایش می‌دهد، اتلاف وقت و فشار روانی بر میلیون‌ها مسافر وسایر موارد که سال‌هاست گلایه بسیاری از مسافران محورهای شمالی کشور است.

در این میان اگرچه پلیس راهور شایعه شکل گیری ترافیک سنگین به دلیل ایجاد تصادف ساختگی در مسیر اشاره شده را رد کرده است، اما واقعیت این است که معضل مذکور بسیار ریشه‌دارتر از شایعات انتشار یافته در فضای مجازی است، زیرا سال‌هاست که رودبار، با راسته یک کیلومتری مغازه‌های زیتون‌فروشی در حاشیه بزرگراه، به نمادی از «لابی صنفی» تبدیل شده.

برخی بر این باور هستند که زیتون‌فروشان رودبار سمبل اتحاد صنفی هستند؛ با خسته کردن مسافران از ترافیک، آن‌ها را به سمت سرویس بهداشتی رایگان و خرید هدایت می‌کنند. این چرخه، نفع گروهی کوچک را بر نفع عمومی ترجیح می‌دهد. این روایت، که از دهه‌ها پیش جریان دارد، به مخالفت محلی با تکمیل بخش پایانی بزرگراه قزوین-رشت بازمی‌گردد – پروژه‌ای که می‌توانست ترافیک را روان کند، اما به دلیل نگرانی از کاهش درآمد فروشندگان، متوقف مانده است.

۳۵۰ هزار خودرو در برابر ظرفیت ۱۰۰ هزار

رئیس پلیس راه راهور فراجا، سرهنگ احمد کرمی‌اسد، در گفت‎وگویی شایعات تصادف‌های ساختگی را نادرست خواند. وی توضیح داد: دلیل اصلی ترافیک چند ده کیلومتری رودبار-رشت، افزایش تقاضای سفر بود.

از سه‌شنبه ۱۸ شهریور تا صبح جمعه ۲۱ شهریور، حدود ۳۵۰ هزار وسیله نقلیه به سمت گیلان حرکت کردند، در حالی که ظرفیت حداکثری مسیر تنها ۱۰۰ هزار خودرو است. این حجم تردد، بیش از سه برابر ظرفیت، منجر به انباشت ۷۰ هزار خودرو در خروجی‌های استان شد و ترافیک را به ۲۹ کیلومتر رساند که به طور عمده در محدوده رودبار تا امامزاده هاشم شکل گرفت.

آمار راهداری گیلان نیز این روایت را تایید می‌کند که در پنج روز تعطیلات، بیش از ۸۵۰ هزار وسیله نقلیه در محورهای ورودی و خروجی تردد کرده‌اند که بیشترین حجم در مسیر آزادراه قزوین-رشت بوده است.

فریبرز مرادی، مدیرکل راهداری گیلان، ترافیک را فوق سنگین توصیف کرد و تصریح کرد رانندگان همکاری لازم را داشته باشند تا سفرهای ایمن و آرامی برای همه میسر شود. در زمان اوج ترافیک در محور قزوین-رشت است؛ مسافران زمان‌بندی سفر را مدیریت کنند.

در مجموع، شهریورماه امسال شاهد ۷۰۰ کشته در تصادفات جاده‌ای بود آماری که احمد کرمی اسد، رئیس پلیس‌راه راهور فراجا از آن سخن گفته است و ۱۳ درصد نسبت به سال قبل افزایش نشان می‌دهد و در این میان محور قزوین-رشت با تصادفات زنجیره‌ای و فوتی‌های پراکنده، سهم خود را داشته است.

اقتصاد زیتون و ترافیک

رودبار، قطب تولید زیتون ایران، بیش از ۹ هزار هکتار باغ زیتون دارد و پیش‌بینی برداشت امسال ۱۶ هزار تن محصول با ارزش اقتصادی ۹۶۰ میلیارد تومان، که ۴۰ درصد آن روغنی است. حدود ۸۰ درصد درآمد خانوارهای محلی به زیتون وابسته است؛ ۲۲ هزار باغدار، ۹۰ واحد صنعتی فرآوری و ۱۰ کارخانه روغن‌کشی، اشتغال‌زایی عظیمی ایجاد کرده‌اند.

اما این اقتصاد سنتی، با فروش مستقیم به مسافران، به ترافیک وابسته شده است. زیتون رودبار ۲۰ درصد تولید ملی را تأمین می‌کند، اما فرآوری محدود (۸۵ درصد خام‌فروشی) آن را آسیب‌پذیر کرده است.

این در حالی بوده که کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند؛ لابی صنفی زیتون‌فروشان، نفع کوتاه‌مدت را بر توسعه بلندمدت ترجیح می‌دهد. تکمیل بزرگراه می‌تواند مصرف بنزین را ۲۰-۳۰ درصد کاهش دهد، مسافت را کوتاه کند و تصادفات را کم کند  مزایایی که بیش از ۲۵ هزار میلیارد ریال هزینه پروژه را توجیه می‌کند.آنچه که موجب شده تا احمد آقایی، بازرس کل گیلان نیز تاکید کند؛ پروژه منجیل-رودبار باید در سریع‌ترین زما ن تکمیل شود تا ترافیک مزمن حل شود. از سوی دیگر، فعالان محلی استدلال می‌کنند که ترافیک، بازار طبیعی ماست؛ بدون آن، فروش ۳۰-۴۰ درصدی افت می‌کند.

راه‌حل: تعادل منافع محلی و ملی

این ترافیک نه فقط یک شایعه، بلکه نشانه‌ای از تعارض منافع است، برخی معتقدند اگرچه زیتون رودبار، نمادی اقتصاد این منطقه است اما نباید به قیمت اعصاب مسافران تمام شود.

براین اساس تکمیل بزرگراه قزوین-رشت که سال‌هاست به دلیل اعتراضات محلی معطل مانده است، می‌تواند راهکاری برای حل این معضل باشد: در این میان همچنین نباید از کاهش ۱۰تا ۱۵ درصدی تصادفات، صرفه‌جویی در بنزین تا ۲۵ درصد در تعطیلات و هدایت اقتصاد محلی به سمت صادرات و فرآوری صنعتی نیز غافل ماند. به هر صورت تا آن زمان، مسافران چاره‌ای جز صبر نداند یا شاید، توقفی اجباری برای خرید یک شیشه زیتون، که تلخی ترافیک را شیرین کند.