جایگاه دریا و حمل‌ونقل دریایی در اقتصاد ایران چگونه است؟ ایران یک کشور دریایی است. به این معنا که مثل بقیه کشورها محصور در خشکی نیستیم و هم در شمال هم در جنوب دسترسی خیلی خوبی به آب و دریاهای آزاد داریم. و این یک موهبت برای ما محسوب می‌شود.
به گزارش بازار اصناف آ‌نلاین به نقل از بندر و دریا: وابستگی کشور به دریا و تجارت آزاد دریایی بسیار بالاست. یکی از پایه‌های توسعه و پیشرفت دریا محسوب می‌شود. در گذشته نگاه توسعه‌ای در کشور به توسعه در خشکی بوده است. یعنی به جای تمرکز بر دریا، تمرکز بر زمین بوده است.
در زمان حاضر ۸۰ درصد شهرهای پرجمعیت دنیا در کنار آب‌ها هستند. در کشور ما از کلان‌شهرهایی که یک تعریف واضح دارند، یک شهر هم در کنار آب نیست و اصولا کلان‌شهرهای ما در مرکز ایران قرار دارند.
با آنکه ظرفیت دریا همواره مورد توجه رهبر معظم انقلاب بوده، اما چندان مورد عنایت مسئولان قرار نگرفته است.
مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر در اهمیت دریا صحبت‌ها و بیانات جدی داشته و آن را یک موهبت، گنج و ثروت عظیم نام‌گذاری کرده‌اند.
ایشان در بخشی از متن بیانیه گام دوم به ظرفیت‌های بلااستفاده کشور و ظرفیت‌های مادی که از آن‌ها استفاده نشده است، اشاره می‌کنند. که یکی از آن موارد سواحل دریایی طولانی است.
ایران پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی و بیش از سه هزار کیلومتر مرز دریایی دارد.
اما آن‌قدر که بقیه کشورها از آن استفاده کرده‌اند، ما استفاده نکردیم.
برای احصا دقیق نقش مهم اقتصاد دریا در رشد اقتصادی کشور نیاز به مطالعه دقیق داریم.
بستر اصلی شروع این مطالعه اجرای حسابداری اقماری برای همه فعالیت‌های دریاپایه است.
پس از انجام این حسابداری توسط دستگاه مسئول، می‌توانیم محاسبه دقیق سهم ارزش‌افزوده فعالیت‌های دریاپایه در اقتصاد دریا را انجام دهیم.
بر اساس محاسبات انجام شده که خیلی هم دقیق نیست این سهم کنونی دریا در اقتصاد کشور ۵/۱ تا ۲ درصد بدون محاسبه نفت است.
بر اساس هدف‌گذاری دولت و با تشکیل کارگروه ملی اقتصاد دریا، تحت نظر مستقیم معاون اول دولت و وزرای مرتبط تعدادی از پروژه‌های بزرگ و تأثیرگذار در اشتغال و اقتصاد شناسایی و برای اجرایی شدن آن‌ها برنامه‌ریزی دقیقی انجام شده است.
به‌علاوه برخی دیگر از پروژه‌های تأثیرگذار در قالب برنامه کوتاه و میان‌مدت در حال احصا است. که در آینده نزدیک به تصویب و به سمت اجرایی شدن هدایت خواهند شد.
با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب، رئیس‌جمهور و همچنین تأکید برنامه هفتم توسعه بر اقتصاد دریامحور، چه چالش‌ها، راهبردها و رویکردهایی برای رسیدن به این مهم وجود دارد؟
با تحلیل و بررسی ادبیات جهانی مرتبط با توسعه دریامحور، سه نگاه متفاوت و در واقع مفاهیم مجزا ازجمله پیشرفت دریایی (با تأکید بر ادبیات حکمرانی)، اقتصاد دریا (با تأکید بر ادبیات اقتصادی) و توسعه پایدار دریایی (با تأکید بر ادبیات توسعه پایدار) قابل تعریف است.
پیشرفت دریایی عبارت است از پیشرفت و رشد فراگیر بخش‌ها و فعالیت‌های دریایی به‌نحوی‌که رشد اقتصادی، بهبود معیشت، ایجاد شغل و سالمت زیست‌بوم دریایی را تضمین و از اقتدار و امنیت ایران در آب‌های بین‌المللی حراست کند.
اقتصاد دریا، مجموعه فعالیت‌های اقتصادی مرتبط دریایی به انضمام دارایی‌ها، کالاها و خدمات زیست‌بوم دریایی بوده و همچنین توسعه پایدار دریایی راهبرد اساسی به‌منظور توسعه پایدار و رشد فراگیر اقتصاد دریا که در تعادل بلندمدت با ظرفیت‌های زیست‌بوم دریاست.
سازمان بنادر و دریانوردی نهاد حاکمیتی حوزه دریا و بندر و نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان جهانی دریانوردی است. از این منظر به‌عنوان نماینده جامعه دریانوردی ایران در مجامع بین‌المللی، نیازها و الزامات عملیات حمل‌ونقل دریایی را در سطح بین‌المللی مورد رصد و پیگیری قرار می‌دهد.
از طرفی مرجع صدور مجوز نهاد ناظر و حاکمیتی در سواحل و بنادر کشور در امر ایجاد و تأسیس اسکله‌های تجاری، ثبت شناورها، صدور گواهینامه‌های صلاحیت دریانوردی شناور و دریانوردان و تنها مرجع صدور مجوز ورود و خروج شناور و بازرسی و تائید صلاحیت دریانوردی شناورهای تجاری است.
علاوه بر آن به‌منظور ارائه خدمات امن، ایمن، سهل و سریع به بازرگانان و صاحبان کالا، عملیات تجهیز، توسعه، تکمیل، راهبری و مدیریت بنادر بر عهده و مسئولیت سازمان بنادر و دریانوردی است.
ازجمله مهم‌ترین چالش‌های تحقق اهداف پیشرفت دریایی کشور در بخش‌های مختلف که سازمان بنادر می‌تواند در رفع و بهبود آن‌ها ایفای نقش کند می‌توان به هوشمندسازی بنادر، ارتقا نسل بنادر کشور، تسهیل اتصال بنادر کشور به خطوط کشتیرانی منظم و بین‌المللی، اتصال مودهای حمل‌ونقل به‌ویژه ریلی به بنادر استراتژیک کشور و تسهیل تحقق حمل‌ونقل ترکیبی، ایجاد و توسعه بنادر تخصصی گردشگری و شیلاتی، کمک به توسعه ناوگان شیلاتی کشور، کمک به حل چالش‌های فناورانه ساخت کشتی در کشور، بهبود زیرساخت‌های گردشگری دریایی و تجهیز بنادر گردشگری و درنهایت کمک به تدوین استراتژی یکپارچه و برنامه جامع تحقق پیشرفت دریایی جمهوری اسلامی ایران مشتمل بر اقدامات لازم برای هماهنگی دستگاه‌های مختلف در بخش‌های هفتگانه و نیز تعریف و کمک به اجرا پروژه‌های پیشران در راستای تحقق اهداف پیشرفت دریایی کشور اشاره کرد.
در حال حاضر با توجه به ظرفیت‌های بالقوه پیشرفت دریایی کشور در بخش‌های مختلف، مهم‌ترین نیاز کشور مدیریت یکپارچه بخش‌های مرتبط دریایی و تقویت اراده دستگاه‌های ذینفع در رفع ناهماهنگی‌های بین بخشی و به اشتراک‌گذاری ظرفیت‌های زیرساختی در قالب یک برنامه عملیاتی منسجم و جامع است.
استفاده درست از ظرفیت‌های دریایی و بنادر کشور، سنگ بنای مطمئنی برای تحقق اقتصاد دریاپایه به شمار می‌رود.
مهم‌ترین فعالیت‌های اصلی در اقتصاد دریایی را حمل‌ونقل و لجستیک دریایی، کشتی‌سازی، گردشگری، شیلات و آبزی‌پروری، صید و صیادی و محصولات غذایی، استحصال انرژی و استخراج نفت و گاز و معدن کاری در فراساحل و فعالیت‌های دریایی و بندری تشکیل می‌دهند. اقتصاد دریا محور ازجمله مهم‌ترین مصادیق اقتصاد مقاومتی است که می‌تواند افق‌های تازه‌ای را پیشروی کشور برای برون‌رفت از اقتصاد متکی به نفت ایجاد کند.
حمایت‌های تعرفه‌ای، تسهیل ارائه خدمات دریانوردی، سرمایه‌گذاری مستقیم در توسعه نگهداری و زیرساخت‌ها و تجهیزات بنادر، حمایت از تولید داخلی و بومی، توسعه سفرهای دریایی، مزیت بخشی به کریدورهای ترانزیتی، تقویت و فعال‌سازی ظرفیت‌های رقابتی بانکرینگ و توسعه سواحل مکران از مهم‌ترین رویکردهای سازمان بنادر و دریانوردی برای توسعه اقتصاد دریا محور به‌حساب می‌آیند.
در بحــث توجــه بــه دریا و توســعه اقتصــاد دریامحور چه موضوعاتی باید در اولویت قرار گیرد؟
در راستای توسعه اقتصاد دریامحور در برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه باید برنامه‌ریزی صحیح در دستور کار قرار گیرد. هرگونه سرمایه‌گذاری در حوزه دریایی و بندری با بازگشت سرمایه همراه است.
کشورهای توسعه‌یافته به‌خوبی توانسته‌اند از ظرفیت دریا و ساحل استفاده کنند و شرایط اقتصادی خود را بهبود بخشند.
باید در حوزه صادرات، واردات، ترانزیت، گردشگری دریایی، شیلات، صیادی و تمامی فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با دریا شرایط را بهبود ببخشیم و سهم خود را از اقتصاد دریا در خلیج‌فارس، دریای %D
:: مصاحبه و گزارش
:: مقالات
:: گزارشات تصویری
