شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران همواره به توانمندیهای علمی و فنی همکاران خود توجه ویژه دارد و حضور در محافل بینالمللی را فرصتی برای ارتقای دانش و تبادل تجربیات میداند؛ در همین راستا، دکتر داوود شاهقلیان، عضو برجسته گروه مهندسی خطوط لوله، بهعنوان سخنران مدعو و برتر در اولین کنفرانس بینالمللی روشهای تستهای غیرمخرب NDT و Fitness For Service (FFS) که از ۱۸ تا ۲۲ نوامبر در شهر ژیامن چین برگزار شد، حضور یافت.
به گزارش بازار اصناف آنلاین: در این رویداد علمی معتبر، شاهقلیان، عضو برجسته گروه مهندسی خطوط لوله شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران؛ ارائهای تخصصی با عنوان «ارزیابی خرابی خطوط لوله دریایی ناشی از خوردگی با شکلهای پیچیده با استفاده از پردازش تصویر و شبکه عصبی» ارائه کرد که با استقبال گسترده اساتید، پژوهشگران و متخصصان بینالمللی مواجه شد و نقش مهمی در معرفی توان علمی ایران در این حوزه ایفا کرد.
گفتگو با دکتر شاهقلیان به تشریح تجربه حضور خود در کنفرانس، اهمیت علمی و کاربردی تحقیق، دستاوردهای تیم مهندسی خطوط لوله و همچنین چشمانداز آینده مشارکت در پروژههای بینالمللی و توسعه دانش فنی میپردازد. این گفتوگو، تصویری روشن از تلاشهای علمی و مهندسی کشور در حوزه فراساحل و خطوط لوله ارائه کرده و ارزش حضور در چنین رویدادهایی را برای توسعه مهارتها و دانش فنی همکاران نشان میدهد.
در ابتدا بفرمایید در چه کنفرانسی شرکت کردید و موضوع آن چه بود؟
این کنفرانس، اولین کنفرانس بینالمللی روشهای غیرمخرب (۱st word conference on electromagnetic non-destructive testing) بود. حوزه اصلی فعالیت در این زمینه، پیگرانی هوشمند و سنسورهایی است که برای ارزیابی عیوب خطوط لوله لازم هستند. در این حوزه از سنسورها و پیگهای مختلفی مانند MFL، TFI، UT و EMAT استفاده میشود.
شرکت کردن در این کنفرانس از چه منظر حائز اهمیت است؟
کشور ما حدود ۸۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر خط لوله دارد که عمدتاً قدیمی هستند و بسیاری از آنها عمر طراحی خود را پشت سر گذاشتهاند. بنابراین ارزیابی اینکه این خطوط همچنان میتوانند در سرویس باقی بمانند، یکی از مهمترین نیازهای کشور است. به همین دلیل این کنفرانس از نظر استراتژیک اهمیت بسیار زیادی داشت. همچنین شرکتهای مختلف فعال در حوزه NDT و افراد مطرحی مانند پروفسور تیان، سردبیر مجله معتبر NDT، در این رویداد حضور داشتند.
یک ایمیل دعوت برای من ارسال شد. البته برای ما که فعالیتهای آکادمیک داریم، چنین دعوتهایی معمولاً زیاد میرسد. اما دلیل اصلی این دعوت، دو مقالهای بود که در دو سال اخیر در این حوزه کار کردیم؛ یکی در سال ۲۰۲۴ و دیگری نیز دو سه ماه اخیر در مجله International Journal of Pressure Vessels and Piping که ژورنالی بسیار معتبر، صنعتی، Q1 و با ایمپکت فاکتور بالای ۳.۵ است.
ابتدا با توجه به فاصله زیاد و محل برگزاری -شهر ژیامن چین- کمی سبکسنگین کردیم. اما با توجه به اهمیت موضوع و نیز نیاز صنعت خطوط لوله کشور -که اکنون هم در پروژههایی مثل فاز ۱۱ و ۱۶ از این فناوری استفاده میکنیم- در نهایت تصمیم گرفتم در کنفرانس شرکت کنم.
روش شما چگونه کار میکند؟
تصویر خوردگی بهدستآمده از پیگرانی وارد مدل کدنویسیشده ما میشود و مدل فشار بحرانی و فشار خرابی را محاسبه میکند تا امکان تصمیمگیری سریع فراهم شود. این روش هم از نظر علمی نوآوری دارد و هم از نظر صنعتی بسیار مهم است، زیرا خوردگیها شکلهای بسیار پیچیدهای دارند و اغلب نمیتوان آنها را با یک هندسه ساده مدلسازی کرد.
درحالیکه در بسیاری از کارها خوردگی را با یک شکل مستطیلی مدل میکنند، ما هندسه واقعی و پیچیده حاصل از آزمایشها را بهعنوان ورودی استفاده کردیم که دقت را افزایش داده و ریسک را کاهش میدهد.
اگر بخواهم خلاصه بگویم، سه مزیت اصلی این مدل عبارتاند از: ۱٫ دقت بسیار بالا، ۲. سرعت بالا و ۳. لحاظکردن شکل واقعی خوردگی با همه پیچیدگیهای آن.
بازخوردها پس از ارائه چگونه بود؟
سخنرانی بنده بهعنوان یکی از سخنرانیهای برتر کنفرانس انتخاب شد. پس از ارائه، بسیاری از حاضران -چه آکادمیک و چه صنعتی- برای گفتوگو آمدند و شماره تماسها ردوبدل شد. از جمله یک استاد دانشگاه از میشیگان آمریکا، استادی از دانشگاه ژاپن، شرکت ادیسان و چند نفر دیگر که تبادل نظر کردیم و قرار شد برای همکاریهای آینده در ارتباط باشیم.
با توجه به اهمیت جهانی خوردگی، پژوهش شما چه خلأیی را پوشش میدهد؟
از نظر علمی، بهویژه به خاطر آخرین دستاوردهایی که خودمان به آنها رسیدهایم، اهمیت زیادی دارد. مقالهای که ما چاپ کردیم دقیقاً حول همین موضوع بود. حتی مقاله سال ۲۰۲۶ -که هنوز منتشر نشده و قرار است چاپ شود- نیز مربوط به همین کار است. ما این موضوع را در سطح جهانی معرفی کردیم و درباره آن صحبت کردیم و برای مخاطبان آنجا بسیار جذاب بود. تعداد زیادی سؤال پرسیدند و موضوع برایشان اهمیت زیادی داشت؛ بهخصوص چون خوردگی یکی از عوامل مهم در همه صنایع، بهویژه صنعت نفت و گاز و خطوط لوله است که سالیان درازی تأثیرات بزرگی بر محیط زیست و سلامت خطوط داشته است.
به دلیل اهمیت موضوع و هزینههای سنگینی که برای تعمیرات، نگهداری و حتی اجرای خطوط لوله جدید لازم است. علاوه بر این، خطوط لوله زیادی در دنیا وجود دارد. طبق تحقیقاتی که ما انجام دادیم و منابع مختلف را بررسی کردیم -با وجود اختلاف عددی میان منابع- حداقل حدود ۱.۲ میلیون کیلومتر خط لوله در دنیا وجود دارد که اغلب در حال سپری کردن عمر طراحی خود هستند و باید بهطور مرتب مانیتور و چکاپ شوند. این دقیقاً مثل یک انسان است که پس از گذشت عمری، نیاز دارد هر سال چکاپ شود و آزمایش دهد تا مشخص شود سالم است یا نیاز به درمان دارد. خطوط لوله نیز دقیقاً چنین وضعیتی دارند.
حضور شما در چنین رویدادی چه پیام مثبتی داشت؟
تکنولوژی در این زمینه بیشتر در اختیار کشورهای غربی و همچنین کشورهایی مانند چین و هند است. مخصوصاً در همین حوزهای که عرض میکنم، سنسورها و تجهیزاتی که ساخته شده بود و همکاران در کنفرانس نمایش دادند، بسیار پیشرفته بودند. برایشان جالب بود که کشوری مانند ایران، با وجود ضعف در تکنولوژی، توانسته در حوزههای مهندسی ورود کند، تحقیق انجام دهد، مقاله ارائه کند و حتی درباره جزئیات این موضوع در کنفرانسها سخنرانی کند. چون بیشتر شرکتکنندگان از اروپا، چین، مالزی، هند، آمریکا و انگلستان بودند. برخی مقاله داشتند، برخی پوستر ارائه میکردند، برخی سخنرانی داشتند. برایشان جذاب بود که ایران با وجود محدودیتها، در این حوزه حرف برای گفتن دارد.
مسیر تحقیقاتی که شما آغاز کردهاید، چه ظرفیتهایی برای آینده ایجاد میکند؟
مسیر فعلی مسیری است که ما آغاز کردهایم؛ کارهای طراحی و مهندسی، شبیهسازی، محاسبات و طراحی انجام میدهیم. اما تبدیل شدن این فعالیتها به یک تکنولوژی واقعی نیازمند حمایتهای مادی و معنوی و همچنین حضور متخصصان و تیمهای کارآمد است. دانشگاه شریف و یک دانشگاه دیگر تقریباً آغازگر این مسیر بودند و بنیاد ملی نخبگان نیز تا حدی حمایت کرده است، اما هنوز در حوزه تکنولوژی به جای خیلی خوبی نرسیدهایم.
با این حال، در حوزه مهندسی و طراحی کاملاً حرف برای گفتن داریم. خروجی کارها و دعوتنامههایی که دریافت کردهایم نشان میدهد که در این حوزه جایگاه خوبی داریم. قصد داریم در آینده تغییرات بیشتری ایجاد کنیم، نوآوریهای جدیدتر داشته باشیم و متدهای تازهای ارائه دهیم.
کیفیت برگزاری کنفرانس را چگونه ارزیابی میکنید؟
ابتدا تصورم این بود که مانند سایر کنفرانسها باشد، اما وقتی از نزدیک دیدم، از نظر اجرایی، کیفیت شرکتکنندگان، امکانات و ارائه شرکتها، واقعاً در سطح جهانی برگزار شده بود و کاملاً شایسته عنوان یک کنفرانس بینالمللی بود.
ما بهعنوان سخنران دعوت شده بودیم و موضوعی که ارائه کردیم، ارزیابی خرابی خطوط لوله دریایی با شکلهای پیچیده خوردگی، با استفاده از هوش مصنوعی و تکنیکهای پردازش تصویر بود. این کار به دلیل اینکه تاکنون در دنیا انجام نشده بود، کاملاً یونیک و نوآورانه محسوب میشد
حضور شما در این کنفرانس چه ارزش افزودهای برای تیم مهندسی خط لوله ایجاد کرد؟
حضور در چنین کنفرانسهایی قطعاً کمککننده است. وقتی به کنفرانسی میروید که از سراسر دنیا افراد حضور دارند و تجهیزات جدیدی را میبینید که تا آن زمان ندیدهاید، با ابزارها و امکانات تازه آشنا میشوید و این از نظر صنعتی و تکنولوژیکی بسیار مفید است. همچنین باعث میشود در جریان آخرین دستاوردهای علمی قرار بگیریم.
البته کنفرانسهای زیادی وجود دارد. چه در ایران و چه در دنیا، ایمیل من پر از دعوتنامه از کنفرانسهای مختلف است. اما کنفرانسی ارزش دارد که خروجی داشته باشد و پس از پایان آن، بتوان چیزی بهدست آورد و ارائه کرد. تشخیص چنین کنفرانسهایی هم به تجربه فرد بستگی دارد.
خوشبختانه ما در این کنفرانس بهعنوان سخنران مدعو حضور داشتیم و بسیار خوشحالم که شرکت کردم. دستاوردهای علمی و فنی بسیار خوبی داشت و این دستاوردها به تیم خط لوله که بنده مدیر گروه مهندسی آن هستم منتقل میشود. این باعث بهروزرسانی دانش تیم و استفاده از تجربیات در پروژههای بعدی خواهد شد.
چرا حضور فنیها در رویدادهای علمی و تخصصی را ضروری میدانید؟
بهروز بودن نکتهای بسیار مهم است، مخصوصاً در حوزهای مثل فراساحل که یک حوزه محدود، خاص و با تکنولوژیهای منحصر به فرد است. شما نمیتوانید در هر جای کشور متخصص این حوزه را پیدا کنید. بنابراین باید بهروز باشید، بتوانید ایده بدهید، کار کنید و مهمتر از آن، ایدهها قابلیت اجرا داشته باشند.
با توجه به سابقه و توانمندیهای IOEC، چه انتظاری از شرکت برای حمایت از نیروهای متخصص دارید؟
انتظار میرود شرکت تاسیسات دریایی در این حوزهها قدمهای بیشتری بردارد. وحمایت بیشتری از خود نشان دهد. من با هزینه شخصی شرکت کردم؛ هزینه کنفرانس، رفتوآمد و سایر موارد کاملاً شخصی پرداخت شد، ولی برای خودم ارزشش را داشت و قطعاً اگر به گذشته برگردم باز هم همین تصمیم را میگیرم و در کنفرانسهای جدیدتر نیز شرکت میکنم.
انتظار من از شرکتی مثل IOEC، با این همه سابقه، تجهیزات و گستردگی، این است که بتواند در این حوزهها هم ورود کند و از همکاران ما در بخشهای مختلف مهندسی، کنترل کیفیت و سایر بخشهایی که بدنه فنی شرکت را تشکیل میدهندحمایت کند. لازم است کارکنان بتوانند در این کنفرانسها و رویدادهای علمی حاضر شوند؛ هم برای اینکه محکی برای خودشان باشد تا ببینند در چه جایگاهی هستند و چقدر بهروزند، و هم اینکه بتوانند آنچه را آموختهاند در ساختارهای مختلف شرکت پیاده کنند.
