دور آخر ماراتن توسعه بزرگ‌ترین میدان مشترک گازی جهان، فاز ۱۱ پارس جنوبی بیش از ۲۰ سال بلاتکلیف ماند تا سرانجام در دولت سیزدهم و ظرف ۲۰ ماه به عنوان آخرین فاز باقیمانده پارس جنوبی توسعه یابد و دور آخر ماراتن توسعه بزرگ‌ترین میدان مشترک سهم فاز ۱۱ باشد.
به گزارش بازار اصناف به نقل از شانا، توسعه فاز ۱۱ میدان مشترک پارس جنوبی را شاید بتوان یکی از طولانی‌ترین طرح‌های صنعت نفت دانست که بیش از ۲۰ سال زمان برد تا به تولید گاز برسد.
نخستین زمزمه‌های توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به سال ۱۳۷۹ باز می‌گردد. همان زمانی که فازهای دیگر پارس‌جنوبی نیز یکی یکی روی کاغذ نوشته می‌شد تا با اجرای طرح‌های توسعه‌ای سکوها در دریا قد علم کنند و گاز را به خشکی برسانند، اما فاز ۱۱ بیش از ۲۰ سال بلاتکلیف ماند تا سرانجام در دولت سیزدهم و ظرف ۲۰ ماه به‌عنوان آخرین فاز باقیمانده پارس جنوبی توسعه یابد و دور آخر ماراتن توسعه بزرگ‌ترین میدان مشترک سهم فاز ۱۱ باشد.
۲۳ سال پیش و اواسط سال ۱۳۷۹ توتال فرانسه و پتروناس مالزی برای توسعه فاز ۱۱ قرارداد توسعه این فاز مرزی را امضا کردند. در این سال‌ها و در دولت‌های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم توسعه این فاز بین شرکت‌های مختلف ایرانی و بین‌المللی دست به دست شد.
نکته مهم آن است که دولت‌های گذشته در طول این سال‌ها همواره منتظر بودند شرکت‌های خارجی وارد صحنه شوند و توسعه فاز ۱۱ را به سرانجام برسانند، اما این معما که بدون شرکت‌های خارجی لاینحل به نظر می‌رسید نه به دست توتال نه به دست پتروناس و نه شرکت‌های چینی باز نشد، بلکه با روی کار آمدن دولت سیزدهم، باور به شرکت‌های ایرانی از حرف به عمل تبدیل شد و با شعار پیشبرد طرح‌ها با تکیه بر توان داخل و اینکه هیچ طرحی نباید معطل تحقق برجام باشد، توسعه فاز ۱۱ با جدیت بیشتری دنبال شد.
مقدار حفاری‌های انجام‌شده در این فاز در نیمه شهریورماه ۱۴۰۰، حدود ۸ هزار متر اعلام شد (پیش‌بینی متراژ مورد نیاز حفاری، ۱۵ هزار متر بوده است) و مرحله نخست حفاری چهار حلقه چاه با وجود محدودیت‌های ناشی از ویروس کرونا ادامه یافت.
نیمه دی ماه ۱۴۰۰ بود که گروه پتروپارس از ابلاغ رسمی دو قرارداد مهم برای تسریع در توسعه فاز ۱۱ خبر داد و اعلام کرد این قراردادها مربوط به اجرای خط لوله دریایی، همچنین انتقال، اصلاح و نصب سکوی تولیدی در موقعیت SPD۱۱B است. پس از ابلاغ این قراردادها، فعالیتهای مهندسی، خرید و اجرای متناظر با آنها از ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۰، به‌طور رسمی آغاز شد. هفت ماه بعد، یعنی مردادماه ۱۴۰۱ اعلام شد که عملیات لوله‌گذاری دریایی خط انتقال گاز نخستین سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی در خلیج فارس تکمیل شد.
مهرماه ۱۴۰۱، با اعلام قید فوریت به‌منظور پیشگیری از مشکل ناترازی گاز در زمستان و با هدف تولید زودهنگام گاز از این میدان مقرر شد با کاربست تمام توان و تجهیزات، حفر چهار حلقه چاه تکمیل شود، همچنین با هدف نهایی کردن تولید از این میدان مقرر شد با انتقال سکوی بهره‌برداری فاز C۱۲ میدان گاز پارس جنوبی به موقعیت فاز ۱۱B، خلأ ناشی از ساخت سکو که معمولاً سه سال به طول می‌انجامد جبران شده و تولید از این میدان هرچه زودتر نهایی شود.
جابه‌جایی یک سکوی بهره‌برداری از موقعیت خود به موقعیتی جدید اقدامی ابتکاری و راهگشا برای سرعت‌بخشی به روند توسعه فاز مرزی ۱۱ بود. این اقدام که حتی در دنیا هم کم‌نظیر است، برای نخستین بار در دولت سیزدهم رقم خورد.
از آنجا که دولت سیزدهم تلاش می‌کند از ظرفیت‌های موجود و فرصت‌ها نهایت استفاده را برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌ها به‌کار گیرد این بار نیز به جای معطل ماندن سه تا پنج ساله برای ساخت سکوی جدید (اقدامی که باید در دولت‌های گذشته برای آن تصمیم‌گیری و سفارش‌گذاری ساخت آن انجام می‌شد) از سکوی بهره‌برداری فاز C۱۲ که تولید آن دیگر از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نبود استفاده کرد تا به توسعه فاز ۱۱ سرعت ببخشد.
با اولویت‌گذاری‌های انجام‌شده در دولت سیزدهم، فروردین‌ماه امسال اعلام شد چاه‌ها تکمیل و خطوط لوله زیردریایی نیز احداث شده است و بخش‌های مرتبط با سه‌پایه مشعل و بریج نیز در حال نصب است. در ضمن گفتنی است شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم با آینده‌نگری، سفارش‌گذاری ساخت یک سکوی دیگر و جکت دیگر برای این فاز را در سال ۱۴۰۰ انجام داده است تا بلافاصله با حفاری‌های جدید، توسعه تکمیلی (تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز) نهایی شود.
فاز ۱۱ پارس جنوبی در همه این سال‌ها بلاتکلیف مانده بود و حتی با وجود اجرای برجام و انعقاد قرارداد با شرکت‌های بزرگ نفتی جهان، کاری برای توسعه آن انجام نشد. اگر این بار هم دولت سیزدهم کاری نمی‌کرد و نبود تکنولوژی و شرایط پیچیده توسعه و تحریم‌های بین‌المللی را دستاویز تعلل می‌کرد، شاید هنوز هم توسعه این فاز مغفول مانده بود و در اولویت نبود.
تفاوت دولت سیزدهم با دولت‌های گذشته در استفاده مطلوب از فرصت‌ها و تجهیزات و امکانات است. اینکه توسعه لازم و ضروری و حتمی است ولو با استفاده از سکوهای موجود و معطل نماندن برای ساخت سکوی جدید و استفاده از ظرفیت تأسیسات خشکی و پالایشگاه‌های موجود، نتیجه اولویت‌بندی‌ها و برنامه‌ریزی‌های عملیاتی دولت سیزدهم این شد که فاز ۱۱ میدان مشترک پارس جنوبی پس از دو دهه سفر پرزحمت و پشت‌سر گذاشتن چالش‌های مختلف مالی، فناوری و سیاسی، بالاخره تابستان امسال به ایستگاه پایانی می‌رسد و این گره چند ده ساله از بخت توسعه‌ای این فاز مرزی باز می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود با تکمیل فاز ۱۱ که گامی مهم برای کشور برای دستیابی به استقلال انرژی و ثبات ژئوپلیتیکی است، ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی افزایش چشمگیری می‌یابد. این طرح روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز، ۵۰ هزار بشکه میعانات گازی و ۷۵۰ متریک تن گوگرد در روز تولید خواهد کرد که این خروجی برای تأمین نیازهای مصرف داخلی ایران و کمک به ظهور این کشور به‌عنوان یک صادرکننده مهم منطقه‌ای کافی خواهد بود.
