فاطمه مقدم ـ خبرنگار شهرمردم
به گزارش بازاراصناف به نقل از شهرمردم ، محدودیت فضای فیزیکی، یکی از مهمترین چالشهای مجموعهی تاریخی ـ فرهنگی حافظیه است؛ بهطوریکه در مناسبتهایی مانند نوروز و مراسم بزرگداشت روز حافظ، امکان میزبانی از همه علاقهمندان فراهم نیست و هر ساله انتشار تصاویری از لگدمال شدن گلکاری و فضای سبز حافظیه و حتی شکسته شدن شیشهی مقبره، انتقادبرانگیز میشود. نبود فضای کافی برای تجمع، برگزاری مراسم و همچنین کمبود زیرساختهایی مانند پارکینگ و خدمات رفاهی، در ایام پربازدید مشکلات متعددی برای بازدیدکنندگان این مجموعهی فرهنگی ـ تاریخی ایجاد میکند.
به همین دلیل، از حدود نزدیک به دو دهه پیش طرح باغموزهی مشاهیر در مجاورت آرامگاه حافظ با هدف توسعهی فضای پیرامونی، کاهش فشار جمعیت از محوطهی اصلی و ارتقای کیفیت خدماترسانی مطرح و اجرا شد؛ طرحی که میتواند بخشی از محدودیتهای فضایی حافظیه را برطرف کرده و امکان برگزاری مناسبتر رویدادهای فرهنگی را فراهم کند.
گلنگ باغموزهی مشاهیر فارس که در شمال آرامگاه حافظیه قرار دارد و با مساحتی حدود ۶۳ هزار مترمربع از سال ۱۳۸۷ به زمین زده شد، بهدلیل طولانی شدن بیش از حد ساخت این پروژه ـ که بناست ۴۸ تن از مشاهیر ادبی ایران و جهان را معرفی کند ـ مورد نقد جدی مردم و برخی از مسئولان استانی بوده است. کندی پیشرفت فیزیکی، رها شدن کار توسط پیمانکار و نیاز به تأمین اعتبارات هنگفت، چالشهای اصلی ساخت و اتمام این مجموعه بوده که ساخت باغموزه را نزدیک به دو دهه به درازا کشانده است.
با توجه به همهی این چالشها و اهمیت فرهنگی و گردشگری پروژه، تکمیل و بهرهبرداری هرچه سریعتر باغموزهی مشاهیر فارس در دستور کار وزارتخانه و ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس قرار گرفته و بناست امسال بهعنوان بازوی کمکی آرامگاه حافظیه در میزبانی از جمعیت مشتاق در روز تحویل سال باشد.
مدیر مجموعهی حافظیه در گفتوگو با «شهر مردم» با اشاره به اینکه پروژهی «باغموزهی مشاهیر» یا «طرح توسعهی حافظیه» پس از گذشت سالها از آغاز عملیات اجرایی، بالاخره به ایستگاه پایانی رسیده است، گفت: محوطهی پروژهی باغموزهی مشاهیر تا نوروز تحویل داده خواهد شد و این پروژه ۲۰ هزار مترمربع (۲ هکتار) به حریم حافظیه خواهد افزود؛ از این رو درصدد هستیم برنامهی تحویل سال جدید را در این محوطه اجرا کنیم.
هاشم شایق در ادامه با اشاره به اینکه محدودیت فضای فیزیکی یکی از مهمترین چالشهای مجموعهی تاریخی ـ فرهنگی حافظیه است، گفت: تحویل سال ۱۴۰۵ مصادف با عید فطر است و این خود دلیلی بزرگ است که حافظیه میزبان جمعیت زیادی از گردشگران باشد؛ جمعیتی که حضورشان همواره چالشی برای حفاظت از این آرامگاه تاریخی به شمار میرفته است.
وی اضافه کرد: پیمانکار پای کار است و محوطهسازی و سکوسازی باغموزهی مشاهیر با سرعت در حال اتمام است. ما درصدد هستیم با تعریف مسیرهای جدید بازدید، بهویژه در روز سالتحویل، برنامهی تحویل سال را به این محوطه منتقل کنیم. تلاش ما بر این است که با مسیرهای دسترسی مناسب و اجرای برنامهای فاخر، بخشی از جمعیت را به محوطهی باز باغموزه هدایت کنیم تا فضای کافی برای تجمع گردشگران در روز سالتحویل فراهم شود.
*فروشگاهها، کافیشاپها و کتابخانه از حافظیه به باغموزه منتقل میشود
شایق در ادامه با اشاره به اینکه باغموزهی مشاهیر دارای کاربریهای متنوع است، خاطرنشان کرد: هدف ما بازگرداندن رسالت اصلی حافظیه بهعنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی است. به همین دلیل برنامه داریم پس از تحویل کامل باغموزه، کتابخانهی مجموعهی حافظیه، مراکز حافظشناسی، فروشگاههای صنایعدستی، رستوران و کافیشاپها که پیشتر در حافظیه قرار داشتند، به این مجموعهی مستقل اما مرتبط منتقل شوند. با این اقدام، حافظیه به فضایی خالصاً فرهنگی و تاریخی تبدیل خواهد شد.
مدیر مجموعهی حافظیه زمان بهرهبرداری کامل از بخشهای مختلف پروژهی باغموزهی مشاهیر را بر اساس تعهد پیمانکار تا پایان سال خواند و افزود: اما با توجه به موانعی که همواره برای بستن چنین پروژههای بزرگی، آنهم در زمستان، وجود دارد، ما توقع داریم پیمانکار بهصورت فازبندی کار را تحویل دهد و نهایت زمانی که آخرین فاز پروژه را تحویل میدهد، اردیبهشتماه سال آینده باشد. اما تعهد پیمانکار که وزارتخانه نیز پیگیر آن است، تحویل کامل مجموعه قبل از نوروز است؛ اگر هم نتواند کامل تحویل دهد، حداقل باید فازهای اصلی مجموعه، شامل محوطههای دسترسی، سرویسهای بهداشتی و بخشهایی از کافیشاپها که از پیش نیازهای زیرساختهای گردشگری هستند، را تا پیش از نوروز تحویل دهد.
مجموعهی حافظیه با کمبود شدید سرویسهای بهداشتی و امکانات رفاهی مواجه است؛ بهویژه در ایام پربازدید مانند نوروز یا روز بزرگداشت حافظ. این کمبودها مشکلات زیادی برای بازدیدکنندگان ایجاد میکند و طی سالهای گذشته برای رفع موقت آن از کانکسهای فرسودهی سرویس بهداشتی استفاده شده است.
مدیر مجموعهی حافظیه در این خصوص عنوان کرد: با توجه به اینکه باغموزهی مشاهیر ۷۵ چشمه سرویس بهداشتی در فضایی موسوم به بخش لچکی دارد، ما درصدد هستیم این سرویسهای بهداشتی در نوروز امسال به مجموعهی زیرساختهای گردشگری اضافه شود تا هم خدمات بهداشتی مناسب فراهم شود و هم فشار جمعیتی از محوطهی اصلی حافظیه کاهش یابد؛ چراکه مجموعه در برخی ایام پربازدید تا ۲۰ هزار نفر را میزبانی کرده است و فراهم کردن خدمات رفاهی برای این جمعیت کار آسانی نیست.
وی ادامه داد: تلاشها برای تکمیل باغموزهی مشاهیر اکنون بهصورت متمرکز استانی و زیر نظر مدیرکل میراث فرهنگی فارس پیگیری میشود، در حالی که پیش از این تصمیمها از طریق وزارتخانه گرفته میشد و باعث تأخیر پروژه میگردید. این تغییر در تصمیمگیریها سرعت تکمیل پروژه را افزایش میدهد.
*راهاندازی هستهی پژوهشی ـ رویدادی با محوریت حافظ با همکاری دانشگاه شیراز
مدیر مجموعهی حافظیه در پاسخ به این سؤال که آیا برنامهای برای برگزاری رویدادها در این محوطهی اضافهشده به مجموعهی حافظیه دارید تا منجر به جذب گردشگر شود، اظهار کرد: ما در ابتدای هفته جلسهای با اساتید دانشکدهی ادبیات فارسی برگزار کردیم و بنا داریم هستهی مرکزی پژوهشی، علمی و رویدادی با محوریت حافظ را با کمک دانشکدهی ادبیات دانشگاه شیراز در آرامگاه حافظیه راهاندازی کنیم که شامل میزبانی از برنامههای علمی، سمینارها، نشستها و رویدادها و هر برنامهای که با محوریت حافظ باشد، خواهد شد و به مجموعهی حافظیه ـ باغموزهی مشاهیر منتقل میشود.
وی همچنین افزود: با کمک و حضور دانشگاه شیراز و آموزشوپرورش، هستهی قوی در حال شکلگیری است تا بتوانیم فرهنگ حافظ را در خون آموزشی شهر شیراز تزریق کنیم.
شایق با اشاره به وظایف شورای علمی ـ پژوهشی حافظ گفت: حافظیه در دل یکی از باغهای ایرانی (باغ مصلا) قرار دارد، اما در دورههای گذشته گیاهانی نامتناسب با اصالت باغهای ایرانی کاشته شده است. اعضای شورا با دانش خود در حوزهی باغهای ایرانی برنامه دارند محوطهی حافظیه را با گونههای بومی و اصیل ایرانی بازسازی کنند. در این طرح، پوشش گیاهی موجود حفظ شده و گونههای ایرانی مانند چنار، کاج ایرانی، سرو و درخت نارنج به مجموعه افزوده خواهد شد تا هویت باغهای تاریخی ایرانی در حافظیه بازسازی و تقویت شود. همچنین برنامه داریم با افزودن پرندگان بومی شیراز، از جمله بلبل خرما، به حافظیه، محیطی زنده و طبیعی ایجاد کنیم تا بازدیدکنندگان ضمن مشاهدهی گیاهان و درختان ایرانی، از شور و نوای اصیل مرغان ایرانی در کنار آوازهای ایرانی که از سیستمهای صوتی پخش میشود، در محوطهی آرامگاه لذت ببرند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه ما خواستار توجه و حمایت همهی نهادها برای حفاظت و احیای حافظیه بهعنوان یک میراث فرهنگی جهانی هستیم، متذکر شد: حافظیه متعلق به ادارهکل میراث فرهنگی فارس نیست و حتی مختص شیراز و ایران هم نیست، بلکه حافظیه متعلق به تمامی مردم جهان است. به همین دلیل، از شهرداری، فرمانداری، استانداری و دیگر دستگاههای مرتبط درخواست داریم که در حفظ و نگهداری مجموعه و رساندن آن به جایگاه اصلی خود از نظر کاربری و کالبدی، ما را یاری کنند تا این باغ ایرانی و فضای عرفانی که خود بهنوعی میراث جهانی است، به بهترین شکل حفظ و نگهداری شود.
