به گزارش اتحادیه عطار، الهام صادقی: فیتو به معنای گیاهی و سپرین به معنای آسپرین است، براین اساس می توان در زبان فاری به دارویی که فیتوسپرین نام دارد آسپرین گیاهی هم می توان گفت.

فیتوسپرین از عصاره استاندارد شده گیاه White willow با نام علمی  Salix Alba L تهیه شده و در زمینه مشخصات ساختمانی شباهت زیادی با آسپرین دارد. البته گفته می شود نوع دارویی آن عوارض کمتری را برای افراد در مقایسه با نوع شیمیایی خود به همراه دارد.

شاید کاربردهای زیاد آن موجب شده تا در طول سال ها پزشکان، داروسازان و پژوهشگران تلاش کنند تا مشکلاتی که فرد در اثر استعمال این دارو به آن دچار می شده است را با روی آوردن به نمونه گیاهی آن برطرف کنند.بازکننده عروق بوده و ز سکته های قلبی و مغزی جلوگیری می کند، در موارد بسیاری نیز برای  کاهش درد و التهاب به ویژه در دردهایدردهای آرتروز و روماتیسم برای بیماران تجویز می شود.

از بید سفید تا سالیسین

۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیج در زمان  بقراط از پوست یک نوع درخت که بید سفید نام دارد، افراد برای از بین بردن  درد، تب  و التهاب استفاده می کردند. سال ها بعد به عبارتی ۲۱۰۰ سال بعد (حدود سال ۱۸۰۰میلادی) تصمیم می گیرند تا ماده موجود در پوست این درخت که اثر درمانی دارد را شناسایی کنند. نتیجه کشف ماده ای به نام سالیسین می شود، که بتا گلیکوزید بوده و هنگامی که وارد بدن می شود، قند آن جدا شده و سالی- سیک الکل موجود در آن جذب بدن می شود و در روند متابولیزی شده و  تبدیل به  سالیسیک اسید می شود.

زمانی که این ماده کشف شد، محققان تصمیم گرفتند تا آن را تجاری کنند، بنابراین سالسیک الکل توسط شیمیدانان شکل تجاری به خود گرفت.

اما پس مدتی که این دارو از سوی بیماران مصرف شد، در آنها عوارض شدید گوارشی از جمله خونریزی معده بروز کرد برای رفع این مشکل تغییران شیمیایی روی ان انجام شد و شرکت آلمانی بایر برای نخستین بار آن را به صورت آسپرین راهی بازار کرد که اثرات گوارشی آن نسبت به نوع اولیه آن کمتر بود. در حال حاضر داروهای زیادی دربازار موجود است که از عصاره این گیاه در ساخت آنها استفاده شده است،

تحقیقات انجام شده نشان داد در پوست این درخت مواد دیگری نیز وجود دارد. اگر سالیسین را در کنار آنها مصرف کنیم می توانیم عوارض جانبی این دارو را کاهش داد ضمن اینکه خاصیت های دارو را نیز افزایش دهیم.

گیاهی بودن این دارو و برخورداری از عصاره های گیاهی به این معنا نیست که عوراض یا ممنوعیت های مصرف آسپرین در مورد آن مصداق ندارد و به افرادی که مبتلا به برخی امراض هستند و در محدوده ممنوعیت استغمال دارو قرار می گیرند، گفت با خاط آسوده آن را مصرف کنند، زیرا که داروی جدید همچنان مشکلات نوع شیمیایی  را با خود به همراه دارد، اما گفته می شود این دارو به عبارتی عصاره لیدوباک برای بیماران تحمل پذیرتر است.

توجه داشته باشید مه هر دو نوع آسپرین؛ گیاهی و شیمیایی وقتی وارد بدن شده و متابولیزه می شوند، هر دو یک اثر را با خود با همراه خواهند داشت.

کودکان و زنان باردار پشت درهای بسته مصرف فیتوسپرین

فیتوسپرین اگر چه در مجموعه داروهای گیاهی جای می گیرد که عوارض کمتری نسبت به نوع شیمیایی خود دارد، اما باید توچهداشت که برای افرادی که در گروه سنی کودک قرار دارند.

نباید فیتوسپرین را تجویز کرد، زیرا ممکن است آنها را در شرایط مناسب برای دچار شدن به سندرم ری و مشکلات مغزی و کبدی قرار دهد، همچنین کودکانی که مبتلا به عفونت ویروسی یا آبله مرغان هستند هم در زیر مجموعه ممنوعیت های مصرف این دارو قرار می گیرد.

همچنین در دوران حاملگی هم نباید فیتوسپرین را مصرف کرد زیرا اثرات نامطلوبی روی جنین به همراه دارد.

محدودیت برای بیماران گوارشی

علاوه بر مواردی که پیشتر به آنها اشاره شد باید گفت بیمارانی که مبتلا به مشکلات گوراشی یا زخم معده هستند هم نباید این دارو را مصرف کنند، زیرا این احتمال وجود دارد که موجب بروز خونریزی در معده آنها شود.

در کنار این افراد مبتلایان به مشکلات تنفس، آسم، حساسیت به آسپرین دارند، بنیز ه این دلیل  که استعمال فیتوسپرین ممکن است موجب تنگ شدن برونش ها شود هم نباید آن را مصرف کنند. ضمن ایمکه اشخاصی که به هر دلیل قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند، در گروه افرادی قرار می گیرند که منع مصرف این دارو را دارند.

نکاتی برای فابیسمی ها

افرادی مبتلا به فابیسم نیز نباید این دارو را مصرف کنند، زیرا موجب بروز آنمی همولیتیک در بدن آنها می شود .همچنین بیماران هموفیلی که مشکل انعقاد خون دارند نیز در این گروه جای می گیرند زیرا آسپرین خون شان را رقیق تر می کند.

اشخاصی که الکل مصرف می کنند هم نباید از این دارو استفاده کنند، به این دلیل که الکل مخاط معده را از بین می برد این دارو باعث می شود که احتمال خونریزی در آنها را افزایش دهد.بیمارانی که به هر علت وارفارین برای آنها تجویز شده است نیز نباید این دارو را مصرف کنند، زیرا که خون این افراد  در اثر مصرف وارفارین رقیق می شود و استفاده از فیتوسپرین این اثر را تا چند برابر افزایش و احتمال خونریزی را در آنها افزایش می دهد.

البته در مواردی که پزشک تشخیص دهد ، تجویز دارو به شرط اینکه بیمار بتواند تا حدی عوارض آن را تحمل کند، موجبات بهبود وی را فراهم می آورد، این دارو با برخی الزامات در شرایط خاص تجوی می شود.

آسپرین تا فیتوسپرین

از همه این موارد که بگذریم فیتوسپرین با دور دوز ۸۱ و ۱۰۰ در بازار وجود دارد که، مقدار کنستانتره سالیسین در هر یک از انواع این دارو را مشخص می کند. توجه داشته باشید آسپرین دارای دو دوز معرف توسطه کارخانجات تولید دارو عرضه می شود، ۱۰۰ که دوز قویتر آن است . برای کودکان تجویز می شود و ۸۱ که به طور معمول از آن در زمان بروز مشکلات قلبی جهت رقیق کردن خون استفاده می شود.

اگر بخواهیم مقایسه دقیق تری در دو نوع شیمیای و گیاهی این دارو داشته باشیم باید گفت، سالیسین  در مقایسه با اسپرین شیمایی اثرات رقیق کننده کمتری در خون دارد، به عبارتی ۲۴۰ میلی گرم سالیسین حدود ۵۰ میلی گرم آسپرین اثرات رقیق کنندگی خود را در خود جای داده است.البته اثرات ضد التهاب و ضد سرطانی در هر دو نوع آسپرین یکسان است، اما اثرات ضد انعقاد خود کمتر از اسپرین است.

با چه داروهایی مصرف نشود

در زمان تجویز این دارو بیمار باید داروهایی را که در حال مصرف آن هست را برای پزشک نام ببرد، زیرا فیتوسپرین با هر دارویی که آسپرین با آن تداخل دارویی دارد تداخل دارد. اگر بیمار داروهایی از جمله جینکوبیلوبا که بیشتر برای تقویت حافظه مصرف می شود ، را به طور همزمان مصرف کند، ممکن است اثر فیتوسپرین را شدید کرده و موجب بروز خونریزی در فرد شود.چون این دارو نیز کارکرد مهار تجمع پلاکتی را دارد.

همچنین این دارو را نباید همزمان به عبارتی در فاصله زمانی کم با داروهایی مانند دیکلوفناک، ایپوبروفن، پیروکسیکام و .. مصرف کرد. زیرا اگر فرد از این داروها را زودتر از فیتوسپرین استفاده کند، به دلیل اینکه هر دو روی یک آنزیم اثر می گذارند، جلوی اثر فیتوسپرین را می گیرد.

آسپرین یا سالیسین هر دو به صورت برگشت ناپذیر آنزیم مربوطه را مهار می کنند، و باعث می شود یک سری مواد التهابی مانند ترومبوکسان و پروستوگلاندی ن ها ساخته نشوند که   از جمله چربی های ۲۰ کربنه هستند، که این شرایط ممکن است موجب تجمع پلاکت ها و تنگ شدن عروق بشوند.

مهار این ها موجب می شود تجمع پلاکتی صورت نگیرد که خود از بروز سکته قلبی و بسته شدن عروق جلوگیری می کنند، بنابراین اگر ما به طور مثال دییکلوفناک مصرف کنیم این آنزیم را به صورت برگشت پذیر مهار کرده و بعد  از مدت زمانی مانند ۱۰ ساعت این آنزیم دوباره باز می شود.

در حالی که آسپرین  یا سالیسین به صورت برگشت ناپذیر آن را مهار می کند. توجه داشته باشید که یکسری مواد به وسیله آنزیم های سیکلواکسیژناز که به آن COX گفته می شود ایجاد می شوند مانند ترومبکسان A2  که لیپیدهایی هستند که خواص التهابی ایجاد می کنند ، به طور نمونه موجب تنگ شدن عروق می شوند. به طور کلی آنها از نوعی اسید تولید می کند که از طریق G پروتین موجب تجمع پلاکتی و تنگ شدن عروق می شوند، به این ترتیب پلاکت ها بیشتر فعال شده و ان امر باعث ایجاد لخته و کاهش جریان خود می شوند.

به عبارتی دراین شرایط هم لخته شکل می گیرد و هم حرکت نمی کند.فیتوسپرین موجب جلوگیری از ساخت این مواد می شود. البته مشاهده شده که سالسین نسبت به آسپرین اثرات ضد انعقاد خونی کمتری دارد. اما به هر حال تجویز این آسپرین گیاهی باید تحت نظر پزشک و با توجه به سابقه بیمار همچنین شرایط فیزیولوژیکی وی صورت گیرد.