جلال‌الدین عرفانی – خبرنگار شهر مردم

به گزارش بازاراصناف به نقل از شهرمردم ، شاید کسی باورش نمی‌شد روزی هوای شیراز جنت‌طراز هم آن‌قدر آلوده شود که دیگر نفس کشیدن در آن سخت شود، اما بالاخره تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا به شیراز هم رسید و هفتهٔ گذشته مدارس شیراز نیز دو روز آخر هفته تعطیل شدند. این آلودگی و تعطیلی شاید در کنار تمامی معایبش یک حسن هم داشت و آن گوشزد کردن این نکته بود که نیاز نیست حتماً مانند شهرهایی مثل تهران، اصفهان و اراک صنعتی باشیم و صنایع بزرگی در شهر باشد تا آب‌وهوای شهر آلوده شود. البته این را یادمان نمی‌رود که هنوز چند صنعت آلاینده مثل کارخانه‌های سیمان، پشم‌شیشه و روغن نباتی گازهای سمی خود را به هوای شهر تزریق می‌کنند و خبری از انتقال آنها نیست. اما تعطیلی مدارس در همین چند روز به دلیل شرایط نامناسب هوای شهر نشان داد که نباید آن‌قدر هم به اینکه شهر ما روزی آلوده نبوده و تعطیلی نداشتیم غره شویم؛ چرا که همین ماشین‌ها و خودروهای فرسوده نیز به‌تنهایی می‌توانند شهری را به آلودگی بکشاند، آن‌هم شهری چون شیراز که به نوعی پایتخت جنوب کشور است و هر روز از اقصا نقاط کشور به‌ویژه استان‌های جنوبی شاهد حضور تعداد زیادی خودرو در شهر گل‌وبلبل هستیم، به‌نوعی که امروزه جمعیت روزها با شب‌های شیراز گاه چند صد هزار نفر اختلاف دارد. این را می‌شود از شمار ماشین‌هایی که روزها و شب‌ها در شیراز تردد دارند دریافت، به‌گونه‌ای که جمعیت خودروهایی که در شهر تردد می‌کنند با جمعیت ساکنان آن همخوانی ندارد و قطعاً این تعداد خودرو به‌تنهایی مربوط به شیراز نیست؛ شهری که روزانه ۵۰ خودرو جدید شماره‌گذاری و به چرخهٔ ترافیک شهر افزوده می‌شود.

از سوی دیگر تبدیل شدن شیراز به قطب پزشکی از سال‌ها قبل، در کنار مزایای آن، مشکلات خود را هم به همراه داشته است. این را می‌توانید در ازدحام جمعیت و ترافیک بلوار زند که به‌تنهایی پنج هزار مطب پزشکان را در خود جای داده، از ازدحام جمعیت و ترافیک روزهای عادی فعالیت مطب پزشکان و خلوتی و آرامش روزهای پنج‌شنبه و تعطیلی مطب‌ها در این محل دریافت. اما نتیجهٔ این رفت‌وآمدها برای شهری چون شیراز تنها همین آلودگی هوا، ترافیک کلافه‌کننده، ساعت‌ها معطلی و افزودن بر مشکلات شهر بوده و هست.

در این میان فرسودگی و کمبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی مناسب، سریع و در دسترس، گرانی کرایهٔ خودروهای عمومی، مسافربرهای شخصی و اینترنتی، کمبود ناوگان و سرویس‌دهی نامناسب خطوط مترو به‌ویژه در دو خط مترو، عدم توسعهٔ خدمات برخط و غیرحضوری و بسیاری موارد دیگر باعث شده تا شهروندان ترجیح دهند برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل‌شان حتی‌المقدور یک وسیلهٔ حمل‌ونقل شخصی برای خود تهیه کنند. این یعنی افزوده شدن یک خودروی آلایندهٔ دیگر به شهر.

حال اما به هر طریق، شیراز امروز به جایی رسیده که نباید می‌رسید. اما چاره چیست؟ چه باید کرد؟ این را باید کارشناسان و مسئولان بررسی کنند. شاید بهترین راه‌حل همان توسعهٔ حمل‌ونقل عمومی مناسب، سریع، ارزان و در دسترس، باشد. البته این هم درست نمی‌شود مگر اینکه اول در سطح کلان دست از انحصار خرید تولید داخلی بردارند؛ چرا که صنایع داخلی، حداقل امروز، توان تولید این تعداد واگن موردنیاز مترو را ندارند و دوم اینکه قیمت اتوبوس‌های داخلی هم بسیار بالاست و شهرداری‌ها توان پرداخت این هزینه را به‌تنهایی ندارند. هرچند تولید اتوبوس هم به اندازهٔ نیاز نیست و تولیدکنندگان این بخش هم توان تولید این تعداد اتوبوس را ندارند و جا دارد مسئولان بالادستی فکری به حال آن کنند و دست از انحصار خرید تولیدات داخل بردارند؛ مگر اینکه صنایع داخلی توان تولید داشته باشند، مانند بلایی که با انحصاری کردن تولید خودرو به دو خودروساز داخلی بر سر مردم آوردند که هم پول بیشتری بابت خرید خودرو بپردازند و هم خودرویی آلاینده برای محیط‌زیست و بی‌کیفیت برای مصرف‌کننده تحویل بگیرند. چرا که به نظر می‌رسد صنایع داخلی حتی با وجود بازار مناسب انحصاری داخلی، توان تولید وسایل نقلیه با کیفیت و با قیمت مناسب را ندارند. این را می‌شود از عدم تأمین تعداد واگن‌های مترو، اتوبوس و تاکسی‌های موردنیاز با قیمت و کیفیت مناسب دریافت. همین اتفاقات سبب شده تا حتی شهرداری‌هایی مثل شهرداری شیراز که توان خرید واگن را دارند، چون واگن موردنیاز آنها وجود ندارد و اجازهٔ خرید خارجی هم ندارند، عملاً برای توسعهٔ ناوگان کاری از دست‌شان برنیاید.

حال با وضعیت امروز که سلامت مردم در خطر است، شاید بهتر باشد مسئولان ملی حداقل گامی به عقب بردارند و به شهرداری‌هایی که توان مالی دارند اجازه دهند تا ناوگان خود را از دیگر تولیدکنندگان، حتی از خارج از کشور، تهیه کنند و زمانی واردات واگن‌ها، اتوبوس‌ها و سایر وسایل نقلیهٔ عمومی را ممنوع اعلام کنند که صنایع داخلی تولید این‌گونه وسایل را با قیمت، کیفیت و تعداد موردنیاز داشته باشند؛ تا مردم شهر به دلیل عدم توانایی تولیدکنندگان داخلی این‌قدر با مشکل در رفت‌وآمد و خطراتی که سلامت‌شان را تهدید می‌کند مواجه نباشند.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار رسانهٔ «شهر مردم» در رابطه با آلودگی هوای چند وقت اخیر شیراز گفت: این در شیراز سابقه نداشت و به‌یک‌باره وارد چنین وضعیتی شدیم؛ البته این یک پدیدهٔ جوی بود و به آلایندگی سطحی ارتباطی نداشت.

مسعود زارعی افزود: با توجه به مشکلات پیش‌آمده و تعطیلی مدارس، به همین دلیل اولویت اصلی جلسهٔ این هفتهٔ کمیسیون بررسی آلودگی هوای شهر بود و این موضوع را در دستور کار قرار دادیم.

وی در پاسخ به این سؤال که سرنوشت سه صنعت آلایندهٔ شهر یعنی کارخانه‌های سیمان، پشم‌شیشه و روغن نباتی که قرار بود به خارج از شهر منتقل شوند چه می‌شود؟ گفت: در خصوص این صنایع، به‌رغم ابلاغ بند ۲۰، کار چندانی نشده بود اما ظرف سه سال گذشته اتفاقات خوبی افتاده، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون کارخانهٔ جدید سیمان با ۶۰ درصد پیشرفت در حال اجراست. اما با توجه به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و مشکلات اقتصادی، روند اجرای این پروژه کند شده ولی در حال انجام است.

زارعی ادامه داد: در خصوص کارخانهٔ پشم‌شیشه هم این پروژه ۹۰ درصد پیشرفت دارد و در مراحل نهایی است و به‌زودی با تکمیل آن، این صنعت آلاینده نیز به خارج از شهر، به منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی، منتقل می‌شود.

وی تصریح کرد: اما در خصوص کارخانهٔ روغن نباتی، با توجه به تمهیداتی که مسئولین این کارخانه اندیشیده‌اند، در حال حاضر این کارخانه، آلایندگی برای هوای شهر ندارد و تنها بحث فاضلاب مطرح است. البته انتقال آن از دستور کار کمیسیون خارج نشده اما به دلیل شرایط و مشکلات مالی که صاحبان این صنایع دارند فعلاً امکان جابه‌جایی وجود ندارد.

زارعی گفت: در حال حاضر عمدهٔ نگرانی ما آلودگی رودخانه و اطراف رودخانهٔ چنارراهدار است؛ چرا که خوشبختانه در شیراز حتی شهرک صنعتی و منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی ما نیز در جایی مستقر هستند که با توجه به اینکه باد غالب شیراز از شمال‌غرب به سمت شرق است، آلایندگی آنها وارد شهر نمی‌شود.