کتاب “شازده کوچولو”، اثر آنتوان دوسنت اگزوپری با ترجمه لیلی گلستان و تصویرگری نورالدین زرین کلک که از سوی نشر “گه گاه” منتشر شده است، عصر جمعه ۲۷ بهمن ماه با حضور لیلی گلستان، توفان گرکانی، مترجم، فرزاد ادیبی، گرافیست و افشین هاشمی، کارگردان و بازیگر در تالار فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران رونمایی شد.
به گزارش بازار اصناف به نقل از روابط عمومی این رویداد فرهنگی، هنری؛ در این مراسم لیلی گلستان با اشاره به اینکه این اثر را به درخواست آرش تنهایی، مدیر انتشارات گه گاه ترجمه کرده است، گفت: زمانی که در ۲۳ سالگی اولین کتابم با عنوان “زندگی، جنگ و دیگر هیچ” اثر “اوریانا فالاچی” را ترجمه کردم، همیشه آرزو داشتم سه کتاب دن کیشوت اثر سروانتس، بیگانه اثر آلبرت کامو و شازده کوچولو اثر دوسنت اگزوپری را ترجمه کنم. به آقای رمضانی،مدیر نشر مرکز گفتم آرزو دارم کتاب بیگانه را ترجمه کنم و گفت؛ این کار را انجام بدهم.
وی افزود: به رمضانی گفتم این کتاب بارها ترجمه شده و او معتقد بود که هرازگاهی باید یک اثر به زبان جدید ترجمه شود. و من شروع به ترجمه آن کردم. هفته گذشته از انتشارات به من خبر دادند این ترجمه به چاپ ۴۶ خود رسیده و من از این بابت خیلی خوشحال شدم. سپس آرش تنهایی پیشنهاد ترجمه شازده کوچولو را به من داد.
به دو تا از آرزوهایم رسیدم و احساس خوشبختی می کنم. اما کتاب دن کیشوت، اثری قطور است و فکر نمی کنم دیگر بتوانم برسم آن را به اتمام برسانم. برای همین این موضوع را کنار گذاشتم.
گلستان با اشاره به اینکه از زمان شروع ترجمه، آنقدر که شازده کوچولو را دوست داشتم، همیشه لبخند روی لبم بود، توضیح داد: از ۵۳ کتابی که در طول این سال ها ترجمه کرده ام ، با تمام وجودم از این کار انرژی گرفتم و با عشق آن را ترجمه و برای هر جمله آن که به پایان می رسید، کلی کیف کرده ام.
مدیر گالری گلستان با اشاره به اینکه شازده کوچولو ترجمه های زیادی شده است، اضافه کرد: مهمترین این ترجمه ها از محمد قاضی، احمد شاملو و ابوالحسن نجفی است، هر کدام ترجمه خاص خود را از کتاب کرده اند و من نیز ترجمه خودم را انجام داده ام.
بعد فکر کردم که چه خوب می شود که نقاشی دیگر به غیر از دوسنت اگزوپری کتاب را تصویر کند و اگر اشتباه نکنم، اولین بار هست که شازده کوچولو با نقاشی کس دیگری غیر از سنت اگزوپری در دنیا چاپ شده و بسیار خوشحالم که این تصویرسازی ها توسط نورالدین زرین کلک انجام شده است.
لیلی گلستان ادامه داد: پس از تماس با زرین کلک، او از این کار استقبال کرد و من بسیار خوشحال شدم. او پس از دو تا سه ماه، تصاویر را فرستاد. زرین کلک به احترام دوسنت اگزوپری و با وفاداری به او، تصاویر را در همان حال و هوای اصلی کتاب، خلق کرده و نخواسته تا آثار خیلی فضای مدرنی داشته باشد.
این مترجم با اشاره به اینکه شازده کوچولو با ترجمه قاضی، شاملو و نجفی را در گذشته خوانده بودم، توضیح داد: تا پایان کار اصلا به فکر قیاس ترجمه خود با این سه ترجمه نبوده ام و پس از آنکه کتاب را به انتشارات تحویل دادم دست به قیاس زدم و متوجه شدم ترجمه من به حال و هوای ترجمه ابوالحسن نجفی نزدیک است. شاید به این دلیل که شخصا آثار نجفی را همیشه دوست داشته ام.
گلستان افزود: همیشه در کار ترجمه، انتخاب واژه ها برایم از همه چیز مهم تر است. واژه ها کنار هم قرار می گیرند و سبک ترجمه را می سازند و رسیدن به سبک نویسنده در ترجمه هایم همیشه از هر چیز برایم مهم تر بوده است.
کتاب دوسنت اگزوپری خیلی لطیف است. در کنار این ظرافت، عقل و منطق نیز در آن جای دارد. حرف های شازده کوچولو، حرف های حسابی است که یک بچه کوچک ظریف و احساسی آن را می زند. بنابراین تلفیق منطق و عقل با احساس و ظرافت موجود در این کتاب کار آسانی نبود.
وی با اشاره به اینکه دو بخش از شازده کوچولو همیشه در ذهنم جای دارد، گفت: زمانی که در فرانسه مشغول تحصیل رشته طراحی لباس بودم، صبح ها در دانشگاه سوربون تاریخ ادبیات فرانسه می خواندم.
برای یکی از امتحان ها باید بخشی از شازده کوچولو را از حفظ به فرانسه می خواندم. برای همین صحبت های شازده کوچولو با گُل را حفظ کردم. صحبت های این قهرمان کوچولو با روباه و گل همیشه در ذهن من باقی مانده است به خصوص زمان هایی که خسته ام و در فکر فرو می روم این صحنه ها همیشه جلوی چشمم موج می زند.
در ادامه این مراسم توفان گرکانی، مترجم با اشاره به اینکه انسان، اثرش و کار روزمره هنری از هم جدا نیستند، اظهار داشت: دوسنت اگزوپری و شازده کوچولو از هم جدا نیستند. نویسنده از خانواده اشراف لیون فرانسه بود.
کتاب های درخشان دیگری نیز نوشته است. اما شازده کوچولو در دنیا با انجیل رقابت دارد و به زبان های باورنکردنی نیز ترجمه شده، این کتاب، اثر منتخب قرن بیستم میلادی بوده و به ۱۵۰ زبان ترجمه شده است.
گرکانی افزود: شازده کوچولو، روح شاعرانه و لطیف دوسنت اگزوپری را به نمایش می گذارد که می گوید چیزهای مهم را نمی توان با چشم دید و باید با قلب آنها را مشاهده کرد. اگزوپری توانست با قلب مخاطبانش ارتباط بگیرد.
وی ادامه داد: اگزوپری، به عنوان خلبان در جنگ دوم جهانی مفقود شد، سال ها جسد و هواپیمایش پیدا نشد تا اینکه چندسال پیش در نزدیکی شهر مارسی خبر پیدا شدن هواپیمای او بر اساس شواهدی اعلام شد، اما هنوز بسیاری فانتزی برگشت او را همچون شازده کوچولو دارند.
گرکانی معتقد است که شازده کوچولو کودکی بسیاری از ما، بچه ها و نوه های ما را با عشق ساخته است، اگزوپری در عمر کوتاه ۴۴ سال خود جوایز بسیاری گرفته، و این کتاب همانند قهرمان داستانش ماجراجویی بسیاری داشته، اولین بار به زبان فرانسه در نیویورک چاپ شد. منتقدان فرانسه آن زمان این اثر را ” توهمات یک خلبان بی سواد” می دانستند و خود نویسنده نیز نمی دانست که شازده کوچولو با چنان استقبال بزرگی روبه رو شود.
وی ادامه داد: زمانی که شازده کوچولو را می خوانیم متوجه می شویم که نویسنده به ما می گوید با قلبمان دنیا را ببینیم. شاید نگاهی آرمانگرایانه باشد اما اگر کمی آرمان گرایانه دنیا را نگاه می کردیم شاید دنیای امروز جای بهتری برایمان بود.
در ادامه فرزاد ادیبی، گرافیست با اشاره به تصویرگری این ترجمه توسط نورالدین زرین کلک گفت: در هر ترجمه تصویری، یک زبان مبدا، یک زبان مقصد و یک مسیر ترجمه وجود دارد و زرین کلک این سه مسیر را به خوبی طی کرده است.
وی افزود: گاهی مسیر ترجمه تصویری آن جور که باید هموار نیست و درست پیش نمی رود، و گرافیست، تصویرگر یا تصویر ساز در این مسیر گیر می کند. همه ما آثار زرین کلک را بارها دیده ایم و به قول محمد احصایی نقاش، تصاویر کتاب “گل های قالی” از نادر ابراهیم که توسط نورالدین تصویرسازی شده اند، کتاب بالینی من بوده است.
ادیبی اضافه کرد: در کار ترجمه تصویری با فونت ها یا تصاویر روبه رو هستیم که هر کدام، لحن و لهجه خاص و متفاوت خود را دارند. قرار گرفتن هر کدام در جای خود، بیان متفاوتی ایجاد می کند. بنابراین اگر همین تصویرسازی های جدید زرین کلک در شازده کوچولو، با یک تکنیک و بافت دیگری اجرا می شد، متوجه می شدیم که لحن و بیان آن تصاویر چقدر تغییر می کند.
وی ادامه داد: همچنین حسی که از ترجمه شازده کوچولوی لیلی گلستان می گیریم با حس ترجمه قاضی، شاملو و دیگران فرق دارد. هر کدام یک لحن و بیان دارند.
حالا باید دید که ترجمه تصویری شازده کوچولو از زبان اصلی به زبان فارسی، از زبان گلستان است یا از زبان احمد شاملو یا دیگران، یعنی نوع ترجمه تصویری از چه زبانی با چه لحنی و با چه رویکردی در چه مسیری شکل گرفته که آیا درست در جایش نشسته است یا نه؟
ادیبی اضافه کرد: لیلی گلستان علاوه بر اینکه اهل قلم است، اهل هنر هم هست. او مجموعه دار و گالری دار هم هست.
بنابراین واژه و تصویر را خوب می شناسد. وقتی به سراغ زرین کلک می رود می داند که سراغ چه کسی رفته است. در نتیجه، مثلث دوسنت اگزوپری، زرین کلک و گلستان در این مجموعه یک کمال جا افتاده و درستی شده که نتیجه آن را فرهیخته کرده است.
در این مراسم نورالدین زرین کلک در فیلمی کوتاه در خصوص تصویرسازی شازده کوچولو توضیح داد: آخرین کاری که کرده ام همین تصویرگری بود که به احترام دوسنت اگزوپری به خالق اثر، وفادار ماندم. همیشه مشغول کار بوده ام در زمان کرونا نیز گلستان سعدی و نظامی گنجوی (خسرو و شیرین و هفت گنبد بهرام گور) را تصویر سازی کرده ام. ما داستان های غنی بسیاری داریم که در حوزه تصویر نمی دانم به چه علتی به آنها بی اعتنایی شده است.
در بخش دیگری از مراسم افشین هاشمی بخشی از کتاب شازده کوچولو را برای حاضران خواند. در این مراسم بسیاری از چهره های فرهنگی و هنری حضور داشتند.
